Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kojs, lek. med. Michał Jankiewicz

Rak szyjki macicy stanowi ważny aspekt zdrowotny oraz ekonomiczny naszego kraju. Rocznie w Polsce odnotowuje się ponad 3000 nowych przypadków raka szyjki macicy
a wg rzeczników WHO liczba ta zwiększy się o kolejny tysiąc w następnym dziesięcioleciu. Polska zajmuje jedno z czołowych miejsc pod względem częstości nowych zachorowań
w Europie. Działania mające na celu zmniejszenie zachorowalności oraz umieralności, np. akcje edukacyjne kształtujące zachowania prozdrowotne, przyniosłyby wymierne korzyści zarówno w aspekcie zdrowotnym jak i finansowym.

Wśród przyczyn raka szyjki macicy wiodącą rolę odgrywa zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV-Human Papilloma Virus. Opisano ponad 150 typów wirusa HPV z czego dla ok. 40 narządem docelowym jest nabłonek  narządów płciowych. Około 70 procent przypadków raka szyjki macicy jest związanych z zakażeniem  HPV typu 16 i 18. W większości przypadków zakażenie wirusem HPV ulega samoistnej regresji na drodze odpowiedzi immunologicznej organizmu. Jedynie przetrwała infekcja onkogennych typów wirusa takich jak HPV 16 i 18 odpowiada za większość zmian przednowotworowych. Do zakażenia wirusem HPV dochodzi na drodze płciowej.

Profilaktyka raka szyjki macicy obejmuje trzy elementy: profilaktykę pierwotną, wtórną
i trzeciorzędową. Profilaktyka pierwotna ma na celu ograniczenie częstości występowania nowych zachorowań poprzez szczepienie ochronne oraz redukcję czynników ryzyka wdrażając szeroko zakrojone programy edukacyjne. Rola cytologii znajduje zastosowanie w profilaktyce wtórnej jako badanie wykrywające zmiany w obrębie szyjki macicy. Leczenie poprzedzone niezbędną diagnostyką obrazową i laboratoryjną stanowi profilaktykę trzeciorzędową.

Większość aktualnych doniesień naukowych potwierdza zasadność stosowania profilaktyki pierwotnej raka szyjki macicy w postaci szczepionki przeciw wirusowi HPV. Aktualnie w Polsce dostępne są szczepionki skierowane przeciw 4. lub 2. najczęstszym typom wirusa HPV.
W przygotowaniu jest szczepionka dziewięciowalentna, która jeszcze w tym roku ma być dostępna na rynku. Wszystkie rekomendacje podkreślają, iż optymalnym czasem szczepienia jest okres przed zetknięciem się z wirusem HPV podczas kontaktu seksualnego.

Szpital Dziecięcy św. Ludwika w Krakowie realizuje przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego Program Zdrowotny Profilaktyki Zakażeń Wirusem Brodawczaka Ludzkiego (HPV) w Małopolsce. W ramach Programu odbywają się szczepienia dziewcząt z placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz rodzinnych domów dziecka z Małopolski w wieku 9-18 lat.